Harian Metro
14 Mar 2018
Musa Awang
Murtad atau keluar daripada
Islam dan memeluk agama lain adalah isu sensitif untuk dibincangkan. Murtad
adalah suatu jenayah dan ia dilarang keras oleh Allah SWT sebagaimana
firman-Nya yang bermaksud: “Dan sesiapa di antara kamu yang murtad (berpaling
tadah) dari agamanya (Islam), lalu dia mati sedang ia dalam keadaan kafir
(ingkar), maka orang yang demikian rosak binasalah amal usahanya (yang baik) di
dunia dan di akhirat dan mereka itulah ahli neraka, mereka kekal di dalamnya
(buat selama-lamanya).” (Surah al-Baqarah, ayat 217.
Dalam jenayah murtad, dua
elemen penting ialah tindakan keluar daripada Islam dan mempunyai niat
melakukannya dengan sengaja.
Dari segi bentuk hukuman,
terdapat perbezaan pandangan yang dizahirkan ulama, iaitu sama ada dikenakan
hukuman hudud iaitu dibunuh atau dikenakan hukuman takzir.
Jumhur ulama berpendapat
hukuman murtad ialah bunuh, berdasarkan hadis yang diriwayatkan Ibn Abbas RA
bahawa Rasulullah SAW bersabda: “Sesiapa yang menukar agamanya (Islam) maka
hendaklah kamu membunuhnya”. (HR al-Bukhari, Abu Dawud, al-Tirmizi, al-Nasaai
dan Imam Ahmad.
Berbeza dengan pendapat ulama
kontemporari seperti Dr Yusof al-Qardhawi, seorang murtad hendaklah dihukum
bunuh secara moral oleh masyarakat Islam, iaitu tidak diberi wala’ kepadanya
dan dipulaukan. Hukuman bunuh hanya dikenakan kepada orang murtad yang
mengisytiharkan diri terutama yang mengajak orang lain supaya murtad sama.
Sebelum mengenakan apa-apa
hukuman, usaha memujuk si murtad kembali semula kepada Islam dan bertaubat
(istitabah) hendaklah dilaksanakan terlebih dulu. Jika individu itu masih
enggan bertaubat, maka baru dia dihukum. Majoriti ulama Islam seperti Imam
Malik, al-Syafie dan Imam Ahmad berpendapat, orang yang murtad hendaklah
disuruh bertaubat (istitabah).
Walaupun murtad adalah suatu
jenayah, kita harus menerima hakikat beberapa negeri telah memperuntukkan
Mahkamah Tinggi Syariah mempunyai bidang kuasa mengisytiharkan seseorang itu
bukan lagi seorang Islam.
Sebagai contoh, Seksyen
61(3)(b)(x), Enakmen Pentadbiran Agama Islam (Negeri Selangor) 2003
memperuntukkan bahawa: “Mahkamah tinggi syariah hendaklah; (b) dalam bidang
kuasa malnya, mendengar dan memutuskan semua tindakan dan prosiding jika semua
pihak dalam tindakan atau prosiding itu ialah orang Islam dan tindakan atau
prosiding itu berhubung dengan; (x) Pengisytiharan seseorang itu bukan lagi
sebagai orang Islam.
Peruntukan sama terdapat di
Negeri Sembilan, Melaka, Pulau Pinang, Johor, Perak, Terengganu dan Sabah.
Tatacara permohonan murtad dan
istitabah yang jelas diperincikan di Negeri Sembilan, iaitu dalam Seksyen 119,
Enakmen Pentadbiran Agama Islam (Negeri Sembilan) 2003 dan di Negeri Kelantan,
iaitu dalam Seksyen 102, Enakmen Majlis Agama Islam dan Adat Istiadat Melayu
Kelantan 1994. Sebelum Mahkamah Tinggi
Syariah mengisytiharkan seseorang Islam keluar atau disifatkan sudah
meninggalkan Islam, pemohon perlu melalui beberapa proses runding cara dan
bimbingan akidah atau istitabah, untuk suatu tempoh tertentu.
Jelas, di dalam peruntukan
mengenai pengisytiharan keluar Islam yang ada di dua negeri ini memberikan
ruang kepada mahkamah untuk benar-benar memastikan pemohon sudah tidak mahu
bertaubat dan memberikan masa kepada pemohon untuk berfikir secara mendalam
sebelum mengisytiharkan status agama.
Penulis berpandangan sekiranya
terdapat arahan terhadap individu yang memohon keluar Islam untuk menjalani
proses istitabah, tanpa mempunyai peruntukan undang-undang yang jelas, maka ia
akan membuka ruang untuk arahan tersebut dicabar di mahkamah, yang akan
menjejaskan kredibiliti mahkamah syariah.
Bagi negeri yang tidak
mempunyai peruntukan jelas sedemikian, perintah istitabah boleh dilakukan
dengan mengenakan prosiding pendakwaan ke atas pemohon.
Di Negeri Sabah, Seksyen 63,
Enakmen Kesalahan Jenayah Syariah Sabah 1995 memperuntukkan apabila seseorang
Islam mengaku hendak keluar daripada Islam atau mengisytiharkan dirinya sebagai
orang yang bukan Islam, mahkamah hendaklah memerintahkan orang itu ditahan di
Pusat Bimbingan Islam yang diwartakan untuk tempoh tidak melebihi 36 bulan
dengan tujuan pendidikan dan orang itu diminta bertaubat mengikut Hukum Syarak,
di mana laporan kemajuan berhubung istitabah itu hendaklah diserahkan kepada
mahkamah pada setiap minggu.
Peruntukan hampir sama
terdapat dalam Seksyen 66, Enakmen Kesalahan Syariah (Negeri Melaka) 1991, di
mana individu berkenaan hendaklah ditahan di Pusat Bimbingan Islam yang
diwartakan untuk tempoh tidak melebihi enam bulan dengan tujuan pendidikan dan
orang itu diminta bertaubat mengikut hukum syarak.
Di beberapa negeri, mengaku
hendak keluar Islam atau mengisytiharkan diri sebagai bukan Islam adalah suatu
kesalahan jenayah syariah yang boleh didakwa dan dihukum.
Seksyen 13, Enakmen Jenayah
Syariah (Perak) 1992 memperuntukkan, seseorang Islam yang dengan sengaja,
mengaku hendak keluar daripada Islam atau mengisytiharkan dirinya sebagai orang
bukan Islam, boleh dikenakan hukuman denda tidak melebihi tiga ribu ringgit
atau penjara tidak melebihi dua tahun atau kedua-duanya.
Seksyen 55 (2), Enakmen
Kesalahan Jenayah Syariah Sabah 1995 memperuntukkan seseorang yang beragama
Islam yang mengaku dia bukan lagi beragama Islam boleh dihukum denda tidak
lebih RM2,000 atau penjara tidak lebih setahun atau kedua-duanya.
Di Wilayah Persekutuan,
walaupun tiada peruntukan khusus untuk kesalahan murtad, tindakan masih boleh
dikenakan menurut Seksyen 7 Akta Kesalahan Jenayah Syariah
(Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1997, iaitu kesalahan menghina atau menyebabkan
dipandang hina agama Islam. Individu berkenaan boleh didenda tidak melebihi
RM3,000 atau dipenjarakan tidak melebihi dua tahun atau kedua-duanya.
Hukuman yang diperuntukkan
dalam undang-undang adalah rendah berbanding kesalahan yang dilakukan serta
kesannya kepada seluruh umat Islam. Apa yang penting, tindakan murtad tersebut
perlu didakwa di mahkamah.
Mendakwa tidak semestinya
bertujuan mengenakan hukuman. Mahkamah juga boleh mengeluarkan perintah atau memberikan
hukuman alternatif menurut Akta atau Enakmen Tatacara Jenayah Syariah, iaitu
dengan memerintahkan individu berkenaan ditahan di suatu rumah kebajikan yang
diluluskan majlis selama apa-apa tempoh yang tidak melebihi enam bulan.
Mahkamah juga boleh mengarahkan
individu itu dilepaskan untuk suatu tempoh tertentu dengan mengikat dirinya
dalam cubaan akhlak untuk berkelakuan baik, dengan bon penjamin, termasuk
mensyaratkan individu itu berada di bawah pengawasan seseorang lain atau
apa-apa pengawasan yang difikirkan patut oleh mahkamah atau apa-apa syarat
mengenai tempat kediaman, pekerjaan, pergaulan, penjauhan daripada minuman
keras atau dadah dan sebagainya difikirkan patut oleh mahkamah.
Kesimpulannya, apabila ada
permohonan yang difailkan di mahkamah syariah untuk keluar Islam, ini
sebenarnya peluang keemasan yang sepatutnya digunakan pihak terbabit untuk
mengambil tindakan, termasuk mengenal pasti kaedah terbaik bagi menyelamatkan
akidah individu berkenaan.
- Penulis Presiden, Persatuan
Peguam Syarie Malaysia (PGSM) Musa Awang
