Segerakan fatwa peguam syarie mesti Islam

Oleh Musa Awang

sekretariatpgsm@yahoo.com
(Artikel ini disiarkan di Berita Harian pada 23/05/2010

Benarkan bukan Muslim berhujah di mahkamah syariah tambah ruang kes murtad, hina agama

SITUASI 1: Si A dan B kedua-dua Muslim bertikai di Mahkamah Syariah. Si C, seorang bukan Islam menawarkan diri mewakili seorang daripadanya, A atau B untuk hadir di Mahkamah Syariah membawa kitab suci al-Quran dan hadis ke mahkamah dan kemudian berhujah dengan dalil al-Quran, sunnah serta mengambil pandangan ulama Islam.
Situasi 2: D dan E bukan Islam bertikai mengenai isu agama mereka. Si F seorang Islam, menawarkan diri mewakili D atau E, membawa kitab agama mereka dan berhujah menggunakan kitab itu.
Kehadiran bukan Islam sebagai peguam syarie perlu dilihat dari dua sudut hukum syarak dan perundangan.

Hukum syarak

Prinsip dan amalan peguam syarie di mahkamah syariah berasaskan prinsip wakalah bi al-khusumah, iaitu orang yang mewakili seseorang yang lain dalam urusan pendakwaan di hadapan hakim syarie, baik dalam sesuatu prosiding mahkamah atau perkara yang berhubungan dengan ke s dipertikaikan. Wakil atau peguam bertanggungjawab atas semua dakwaan dan segala yang berkaitan dengan apa yang didakwa.

Menurut Imam Abu Hanifah, tanggungjawab itu termasuk membuat ikrar. Menurut Imam Shafie, Imam Malik dan Hambali, wakalah bil al-khusumah bererti mewakili orang yang kena dakwa dalam pertikaian untuk menegakkan kebenaran.
Jumhur ulama mensyaratkan wakalah perlu menepati rukun iaitu pewakil, wakil, perkara yang diwakilkan dan lafaz ijab kabul. Syarat pemberi wakil ialah merdeka, berhak atas urusan yang diwakilkan, berakal dan baligh, tidak bodoh dan tidak muflis. Disyaratkan wakil ialah berakal, seseorang yang ahli dalam bidang yang diwakilkan dan seseorang yang boleh mengurus diri sendiri.

Jumhur ulama tidak mensyaratkan Islam pada wakil, namun ulama Maliki tidak mengharuskan orang Islam melantik bukan Islam dalam bab muamalat dan tempahan barang.

Syarat perkara yang diwakilkan, diharuskan hukum syarak, boleh diwakilkan dan Imam Shafie mensyaratkan perkara diwakilkan mesti jelas. Imam Shafie mensyaratkan lafaz akad wakalah perlu menunjukkan perwakilan sama ada secara lisan, tulisan atau surat.

Ulama mensyaratkan wakil mesti ahli dalam bidang atau urusan diwakilkan. Sabda Rasulullah SAW bermaksud: “Apabila sesuatu urusan diserahkan kepada bukan ahli, maka tunggulah kehancurannya.”

Imam Hanafi mensyaratkan wakil bersungguh-sungguh dan tahu tugas yang dinyatakan. Ulama Maliki tidak mengharuskan orang Islam melantik bukan Islam menjadi wakil untuk urusan jual beli (muamalat) atau membuat tempahan barang (as-salam) bagi mengelak daripada melakukan perkara dilarang agama.

Firman Allah SWT dalam An-Nisa ayat 10 bermaksud: “Sesungguhnya Kami menurunkan kitab kepadamu dengan membawa kebenaran, supaya kamu mengadili antara manusia dengan apa yang Allah wahyukan kepadamu, dan janganlah kamu menjadi penentang (orang yang tidak bersalah) kerana (membela) orang yang khianat.”

Bukan saja hakim mahkamah syariah terikat dengan suruhan dan larangan Allah dalam ayat ini, malah peguam syarie yang mewakili pihak di mahkamah. Fungsi peguam syarie di Mahkamah Syariah bukan saja membantu anak guam, tetapi juga membantu mahkamah dan hakim termasuk dalam soal dakwaan, keterangan, bukti, hujah, qarinah, ikrar, khidmat nasihat kepada anak guam mengenai hukum Islam dan soal prosiding mahkamah, pendamai/mediator dan membuat rayuan.

Peguam perlu berhujah dengan dalil daripada sumber hukum syarak iaitu al-Quran dan sunnah, al-ijmak, al-qiyas, masalih al-mursalah, amalan kalangan sahabat serta pandangan ulama muktabar.

Kebanyakan rujukan dalil dan nas dalam kitab muktabar yang menggunakan bahasa Arab. Membenarkan bukan Islam sebagai peguam syarie bererti membenarkan bukan Islam berhujah dengan ayat al-Quran, hadis dan sebagainya. Dikhuatiri keadaan ini mencemarkan kesucian Islam dan boleh menyebabkan salah tafsiran terhadap hukum syarak serta mengelirukan masyarakat.

Peguam syarie juga perlu berakhlak mulia, menutup aurat dan menjaga maruah sebagai seorang Islam seperti yang dituntut Islam sepanjang masa, sama ada dalam mahkamah atau di luar mahkamah. Peguam syarie juga hendaklah melaksanakan tugas dan fungsinya dengan ikhlas, jujur dan dengan niat melakukan ibadat kerana tugas mulia ini pernah dilakukan sahabat seperti Ali ra, Ka’b bin Sur Al-Azdi dan Abdullah bin Abbas ra.

Peruntukan undang-undang

Kaedah Peguam Syarie Wilayah Persekutuan 1993 memperuntukkan hanya pemohon Islam layak untuk memohon dan diterima sebagai peguam syarie di Wilayah Persekutuan. Peraturan ini dibuat berdasarkan peruntukan undang-undang yang berkuat kuasa.

Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan dengan perkenan Yang di-Pertuan Agong berkuasa mengikut Seksyen 59 (2), Akta Pentadbiran Undang-Undang Islam (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1993 untuk membuat kaedah atau peraturan bagi prosedur, kelayakan, fi dan lain-lain berkenaan peguam syarie. Seksyen itu ialah: “Majlis boleh, dengan kelulusan Yang di-Pertuan Agong, membuat kaedah - (a) untuk mengadakan peruntukan bagi prosedur, kelayakan dan fi bagi penerimaan peguam syarie; dan (b) untuk mengawal selia, mengawal dan mengawasi kelakuan peguam syarie.”

Syarat Islam untuk permohonan sebagai peguam syarie juga ada di Kedah, Kelantan, Melaka, Terengganu, Pahang, Selangor, Negeri Sembilan dan Perak.
Johor tidak menyebut syarat Islam tetap mensyaratkan pemohon bermazhab ahli Sunnah Wal Jamaah. Hanya Perlis, Pulau Pinang, Sabah dan Sarawak tidak mensyaratkan Islam secara khusus, tetapi pemohon mesti berkemahiran dalam hukum syarak dan lulus ujian atau temu duga peguam syarie.

Disarankan kepada negeri yang tidak meletakkan syarat Islam dalam kaedah atau peraturan peguam syarie supaya segera berbuat demikian. Pemerintah mempunyai kuasa eksklusif untuk membuat peraturan menyekat kehadiran bukan Islam di mahkamah syariah atas kepentingan umat Islam yang atau mengelakkan mudarat tertentu atau yang bersifat mendatang.

Firman Allah dalam surah al-Maidah ayat 42 bermaksud: “Mereka itu adalah orang yang suka mendengar berita bohong, banyak memakan yang haram. Jika mereka (orang Yahudi) datang kepadamu (untuk meminta keputusan), maka putuskanlah (perkara itu) di antara mereka, atau berpalinglah daripada mereka; jika kamu berpaling dari mereka, maka mereka tidak akan memberi mudarat kepadamu sedikit pun. Dan jika kamu memutuskan perkara mereka, maka putuskanlah (perkara itu) di antara mereka dengan adil, sesungguhnya Allah menyukai orang yang adil.”

Membenarkan bukan Islam menjadi peguam syarie boleh membuka ruang kepada kes percubaan keluar agama dan menghina agama Islam. Dikhuatiri orang yang cuba keluar Islam melantik peguam syarie bukan Islam untuk mewakili mereka di Mahkamah.

Pada hari ini, undang-undang berkuat kuasa di mahkamah syariah hanya terpakai kepada orang Islam. Pihak yang hadir di mahkamah syariah sama ada dalam kes mal atau jenayah adalah orang Islam saja, maka pihak yang mewakili orang yang bertikai ini juga mesti Islam.

Isu ini secara positifnya membuka mata kita selepas lebih 22 tahun penubuhan mahkamah syariah dan undang-undang berkaitan, masih wujud banyak ruang dan ketidakselarasan.

Undang-undang dan peraturan yang terpakai masih tidak seragam antara negeri. Inilah masanya mufti mengeluarkan fatwa rasmi pada peringkat kebangsaan dan negeri hanya orang Islam boleh menjadi peguam syarie supaya tidak lagi dipertikaikan mana-mana pihak.

Penulis ialah Timbalan Presiden Persatuan Peguam Syarie Malaysia dan boleh dihubungi di e-mel sekretariatpgsm@yahoo.com

Isu Peguam Syarie Non-Muslim : PGSM Kesal

Utusan Malaysia : Sabtu Mei 15, 2010
Isu Peguam Syarie: PGSM Kesal

Oleh NURUL AIN MOHD. HUSSAIN

PETALING JAYA: Persatuan Peguam Syarie Malaysia (PGSM) hari ini kesal dan terkejut berhubung keputusan Mahkamah Tinggi Sivil yang membenarkan permohonan semakan kehakiman terhadap seorang wanita bukan Islam, Victoria Jayaseele Martin untuk bertugas sebagai peguam di Mahkamah Syariah Kuala Lumpur.

Timbalan Presiden PGSM, Musa Awang berkata, PGSM memandang serius perkara ini dan mereka akan mengambil tindakan sewajarnya bagi memastikan martabat Mahkamah Syariah dan peguam syarie di negara ini dapat dipertahankan.

"Mengikut Akta Pentadbiran Agama Islam Wilayah Persekutuan hanya warganegara beragama Islam layak memohon dan beramal sebagai Peguam Syarie di Mahkamah Syariah.

"Sebagai peguam di Mahkamah Syariah, mereka perlu berhujah dengan menggunakan dalil al Quran, al-Hadith yang berlandaskan hukum syarak," katanya kepada mStar Online hari ini.

Oleh itu, Musa berkata, keputusan hakim membenarkan orang bukan Islam bertindak sebagai peguam di Mahkamah Syariah bererti mereka akan merendahkan taraf al-Quran dan meletakkan hukum syarak pada tahap yang sangat rendah.

Semalam, Hakim Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur, Datuk Mohd Zawawi Salleh memberi kebenaran kepada Victoria untuk mendapatkan semakan kehakmian bagi mendesak Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan menerima masuk beliau sebagai peguam syarie.

Ini adalah kes pertama Malaysia apabila seorang peguam bukan Islam diberi kebenaran untuk mencabar bahawa hanya peguam yang beragama Islam sahaja boleh bekerja sebagai peguam di Mahkamah Syariah.

Victoria, yang memperoleh Diploma dalam Undang-undang dan Amalan Syariah (DSLP) pada 2004 dari Universiti Islam Antarabangsa Malaysia, mengambil tindakan undang-undang di Mahkamah Sivil selepas permohonanya sebagai peguam syarie ditolak Majlis Agama Islam melalui jawatankuasa peguam syarie.

5 tahun Akta Keluarga Islam Wilayah tertangguh

Oleh Tuan Musa Awang

(Artikel ini disiarkan dalam Berita Harian pada 05/05/2010)

Kelewatan laksana pindaan 2005 beri persepsi negatif terhadap institusi kehakiman syariah

TENTU anda masih ingat, ketika pentadbiran kerajaan di bawah bekas Perdana Menteri, Tun Abdullah Ahmad Badawi, pada 26 September 2005, Dewan Rakyat meluluskan Rang Undang-Undang Keluarga Islam (Wilayah Persekutuan) (Pindaan) 2005 dengan tujuan memperbaiki Akta Undang-Undang Keluarga Islam (Wilayah Persekutuan) 1984 sedia ada. Rang undang-undang ini diwartakan menjadi undang-undang pada 22 Disember 2005.
Bagaimanapun, undang-undang ini mendapat bantahan beberapa pihak sehingga menimbulkan kontroversi, kerana dikatakan mengandungi diskriminasi dan penindasan terhadap wanita Islam. Susulan itu, Kabinet pada 11 Januari 2006 menangguhkan pewartaan undang-undang ini walaupun ia diluluskan Parlimen.

Menteri Di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Seri Mohamed Nazri Aziz, berkata ia tidak akan diwartakan sehingga kajian semula mengenainya dilakukan tetapi sehingga kini, ia masih tertangguh meskipun setelah hampir lima tahun.

Sebagai pengamal di Mahkamah Syariah, saya dan rakan serta masyarakat terutama pemastautin di Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Putrajaya dan Labuan masih tertanya-tanya apakah yang terjadi kepada undang-undang itu.

Bilakah akta itu akan diwartakan? Berapa lama lagikah tempoh diperlukan untuk kajian semula undang-undang itu? Sebagai negeri yang bersifat persekutuan, Wilayah Persekutuan seharusnya mendahului negeri lain dalam melaksanakan undang-undang semasa dan terkini.

Dalam konsep penyeragaman undang-undang syariah negeri, Wilayah Persekutuan sepatutnya menjadi contoh kepada undang-undang di negeri lain. Namun hakikatnya sekarang, Wilayah Persekutuan adalah negeri yang terkemudian dan ketinggalan berbanding negeri lain.
Antara isu ditimbulkan ketika bantahan undang-undang itu adalah mengenai isu empat syarat yang harus dipatuhi suami berdasarkan pindaan peruntukan undang-undang itu khususnya bagi frasa ‘patut atau perlu’. Mereka membantah, ia sepatutnya dibaca sebagai ‘patut dan perlu’.

Setakat ini di Selangor sudah mengguna pakai frasa ‘patut atau perlu’ sejak 2003 dan tidak timbul sebarang masalah sehingga ini.

Bagi suami yang memohon poligami, memang wujud keadaan ‘patut atau perlu’, iaitu apabila seorang suami berpendapatan rendah yang tidak patut berkahwin lain, tetapi dia mungkin perlu untuk beristeri lagi jika isteri pertamanya tidak mampu melaksanakan kewajipan rumah tangganya termasuk menunaikan nafkah batin atau jika isteri pertamanya mempunyai kecacatan fizikal seperti lumpuh anggota badan.

Realitinya, si suami yang ingin berpoligami atau memohon mendaftarkan pernikahan poligaminya akan mencadangkan sendiri apakah harta sepencarian yang akan diberikan kepada isteri sedia ada. Begitu juga dengan nafkah isteri dan nafkah anak. Pada ketika inilah si suami perlu menundukkan egonya dan mengambil hati si isteri, bagi membolehkan permohonan mereka dipermudahkan oleh si isteri tanpa bangkangan.

Isu lain yang dibantah ialah hak diberikan kepada suami untuk memfasakhkan nikah dengan isteri. Permohonan fasakh suami bukanlah kuasa baru diberikan kepada suami selain kuasa menjatuhkan talak. Berdasarkan hukum syarak, tuntutan fasakh juga boleh dibuat oleh pihak suami. Pengalaman saya apabila Undang-Undang Keluarga Islam Selangor diwartakan sejak 2003, bilangan kes fasakh difailkan oleh suami boleh dihitung dengan jari.

Ini kerana tuntutan fasakh memerlukan beban pembuktian di pihak yang mendakwa di mahkamah, dengan suami perlu mengemukakan keterangan, bukti dan saksi bagi membuktikan keaiban di sebelah isterinya. Si suami tidak akan memilih jalan panjang untuk menceraikan isterinya, walhal ada jalan mudah dan cepat.

Realitinya yang berlaku kini, suami yang ingin berpoligami akan lari memohon di Mahkamah Syariah Wilayah Persekutuan kerana di situ tidak ada peruntukan bahawa bakal isteri dan bakal wali akan dipanggil ke mahkamah.

Begitu juga suami yang sudah berpoligami tanpa kebenaran mahkamah dan tanpa pengetahuan isteri pertama akan memfailkan permohonan mengesah dan mendaftarkan pernikahannya di Mahkamah Syariah Wilayah Persekutuan kerana di situ tidak wujud peruntukan yang membolehkan isteri sedia ada dipanggil menentukan pembahagian harta sepencarian, nafkah isteri dan nafkah anak.

Pihak mahkamah syariah hanya memutuskan sesuatu tuntutan atau permohonan berdasarkan undang-undang yang diwartakan.

Jika mahkamah bertindak melangkaui undang-undang sedia ada, ia akan menjadi ‘ultra virus’. Jadi siapa yang rugi dengan protes yang dibuat oleh pihak tertentu pada 2005 itu? Bukankah wanita juga. Siapa pula menganiayai dan menzalimi wanita ini sejak 2005 sehingga sekarang? Adakah undang-undang yang sudah diluluskan itu atau pihak yang mengemukakan protes itu?

Penangguhan pelaksanaan Akta Undang-Undang Keluarga Islam Wilayah Persekutuan itu secara retoriknya memberi persepsi negatif terhadap institusi kehakiman syariah negara dan mahkamah syariah sebagai tidak berlaku adil terhadap kaum wanita.

Hakikatnya, undang-undang yang sama sudah berjalan sekian lama di negeri lain tanpa sebarang kelemahan. Undang-undang diamalkan sekarang sudah wujud sejak 24 tahun lalu, tidak lagi sesuai dengan nilai semasa.

Selepas lima tahun tertangguh, saya yakin golongan wanita negara ini menaruh harapan agar Akta Undang-Undang Keluarga Islam (Wilayah-Wilayah Persekutuan) (Pindaan 2005), akhirnya dapat dilaksanakan.

Sekretariat Advokasi dan Pemerkasaan Wanita (Senada) yang ditubuhkan pada 20 Jun 2008, boleh memainkan peranan proaktif agar undang-undang keluarga Islam yang tertangguh ini dapat dibawa sekali lagi ke Kabinet dan Parlimen.

Pindaan ini mempunyai implikasi besar terhadap usaha untuk membela nasib wanita, keluarga dan kanak-kanak Islam. Tempoh lima tahun adalah suatu waktu terlalu lama dan boleh menyebabkan ketidakadilan. Justifikasi keadilan dalam Islam hanya berlaku apabila kita meletakkan sesuatu itu sesuai pada tempatnya.

Penulis ialah Timbalan Presiden Persatuan Peguam Syarie Malaysia, boleh dihubungi di 03-22741499 atau e-mail: sekretariatpgsm@yahoo.com

Hukum hudud ditetap dalam al-Quran tak boleh dipinda

Oleh Tuan Musa Awang

(Artikel ini disiarkan dalam Berita Harian pada 07/04/2010)

Sultan ada kuasa eksklusif untuk kurang, ringan, tambah hukuman Mahkamah Syariah

DETIK penantian Kartika Sari Dewi Sukarno selama lebih tujuh bulan berakhir 1 April lalu, apabila Tuanku Sultan Pahang berkenan meringankan hukuman sebat atas kesalahan meminum arak daripada enam kali sebatan kepada kerja khidmat komuniti selama sebulan.

Setelah keputusan ini dibuat, pelbagai pandangan dan kritikan kedengaran, sama ada negatif atau positif. Keputusan kali pertama dalam sejarah perundangan syariah di negara ini dan di Pahang khususnya, dilihat menjadi polemik perundangan dan menjadi topik perbincangan ahli akademik dan pakar perundangan.

Sebahagiannya melihat keputusan yang dibuat itu berlawanan dengan kuasa diberikan oleh undang-undang kepada Tuanku Sultan. Adalah menjadi fakta yang tidak boleh dipertikaikan, sebagai Ketua Agama Negeri, Baginda Sultan mempunyai kuasa eksklusif untuk mengurangkan, meringankan, menambah atau mengubah sebarang hukuman yang dijatuhkan oleh Mahkamah Syariah.

Kuasa eksklusif ini terbahagi kepada dua keadaan, iaitu pertama apabila pesalah itu membuat permohonan rayuan kepada Baginda Sultan dan kedua apabila Baginda Sultan sendiri berkenan memberi pengampunan walaupun tidak dirayu atau dipohon oleh pesalah.

Dalam keadaan pertama, Seksyen 209 Enakmen Pentadbiran Agama Islam dan Adat Resam Melayu Pahang 1982 (Enakmen No. 8 Tahun 1982) memperuntukkan bahawa baginda Sultan mempunyai kuasa untuk mengurang, menambah atau mengubah apa-apa hukuman dijatuhkan dengan syarat rayuan sudah dibuat oleh pesalah terlebih dulu di Mahkamah Ulangbicara (rayuan) dan notis rayuannya hendaklah diserahkan dalam tempoh 10 hari daripada tarikh tamatnya ulangbicara kes itu.

Dalam isu Kartika, keputusan Hakim Mahkamah Tinggi Syariah yang menjatuhkan hukuman denda dan sebatan terhadap Kartika adalah bersifat muktamad kerana Kartika tidak merayu dan tempoh rayuan juga sudah tamat.

Dalam keadaan kedua, Baginda Sultan juga mempunyai kuasa untuk meringankan mana-mana hukuman dengan menggantikan hukuman yang berat kepada hukuman lebih ringan, walaupun tidak dirayu atau dimohon oleh pesalah atau tanpa persetujuan pesalah.
Seksyen 133 Enakmen Tatacara Jenayah Syariah Pahang 2004 (Enakmen No. 9 Tahun 2004) memperuntukkan bahawa: “Yang di-Pertua Negeri atas nasihat Mufti boleh, tanpa persetujuan orang yang dihukum, meringankan mana-mana satu daripada hukuman yang berikut dengan menggantikannya dengan mana-mana hukuman yang disebut selepasnya, iaitu (a) sebat; (b) pemenjaraan atau (c) denda.

Jika menurut peruntukan ini, Baginda boleh meringankan hukuman sebat kepada penjara atau daripada penjara kepada denda. Tidak pula wujud peruntukan bahawa hukuman sebat boleh terus diganti dengan hukuman lain atau digantikan dengan hukuman khidmat komuniti atau apa-apa hukuman lain.

Namun saya yakin dan percaya baginda sudah mendapat nasihat yang sewajarnya daripada mufti negeri berkaitan hukum syarak dan penasihat undang-undang negeri sebelum membuat keputusan itu. Jika nasihat mufti diketepikan, maka keputusan terbabit dibuat tanpa mematuhi kehendak Seksyen 133 berkenaan di atas dan ia boleh jadi ‘ultra-vires’ kepada Enakmen No. 9 Tahun 2004 itu.

Kesan jangka panjang, dikhuatiri selepas ini pesalah akan memohon pengampunan atau diringankan hukuman terus kepada Tuanku Sultan tanpa melalui proses rayuan di Mahkamah Syariah. Keputusan ini juga menggambarkan seolah-olah kuasa Raja mengatasi undang-undang, sedangkan peruntukan undang-undang yang ada menunjukkan kuasa Raja juga tertakluk dan terikat dengan undang-undang.

Buktinya Seksyen 209 Enakmen No. 8 Tahun 1982 menyatakan bahawa kuasa baginda Sultan untuk mengurangkan, menambah atau mengubah apa-apa hukuman yang dijatuhkan oleh Mahkamah Syariah dengan syarat rayuan dibuat oleh pesalah terlebih dulu di Mahkamah Syariah. Kuasa ini tidak boleh digunakan sekiranya proses rayuan itu tidak dibuat terlebih dulu.

Seksyen 133 Enakmen No. 9 2004 pula mengehadkan kuasa Sultan untuk meringankan hukuman dengan menggantikan hukuman berat kepada hukuman lebih ringan, walaupun tidak dirayu oleh pesalah atau tanpa persetujuan pesalah, dengan mana-mana hukuman yang disebut dalam seksyen berkenaan iaitu sebat pemenjaraan atau denda. Ketiga-tiga hukuman ini adalah sebagaimana yang ada dalam Enakmen No. 8 1982.

Perlu dijelaskan bahawa dalam kes Kartika ini, baginda Sultan menggunakan budi bicara baginda untuk meringankan hukuman yang sudah dijatuhkan, bukanlah bermaksud baginda mengampunkan terus kesalahan Kartika Sari yang disabitkan oleh Mahkamah Syariah. Kartika Sari adalah seorang pesalah yang menerima hukuman atas kesalahan dilakukannya.

Mahkamah Syariah tetap dengan martabat dan hirarkinya. Pegawai Penguatkuasa Agama dan Pendakwa Syarie juga tetap dengan tugas dan peranan masing-masing. Kesalahan meminum arak adalah dalam kategori hukuman hudud menurut Islam. Hukuman hudud adalah hukuman ditentukan dan ditetapkan Allah di dalam Quran dan sunnah.

Hukuman Hudud ini adalah hak Allah, yang tidak boleh ditukar ganti hukumannya dan tidak boleh diubah-suai dan dipinda. Hukuman hudud tidak boleh dimaafkan oleh sesiapa pun. Mereka yang melanggar aturan hukum Allah, yang ditentu dan ditetapkan oleh Allah melalui Rasul-Nya yang disebutkan di dalam al-Quran atau hadith adalah termasuk dalam golongan orang yang zalim sebagaimana firman Allah dalam surah al-Baqarah ayat 229 yang bermaksud: “Dan sesiapa yang melanggar aturan hukum Allah, maka mereka itulah orang yang zalim.”

Kekhuatiran juga timbul di mana keputusan ini akan menjadi ikutan kepada kes sama atau hampir sama berikutnya pada masa akan datang. Suka saya jelaskan di sini bahawa di Mahkamah Syariah tidak memakai prinsip duluan mengikat (precedent) sebagaimana di Mahkamah sivil. Maka keputusan Baginda Sultan Pahang ini tidak mengikat kes-kes selepasnya dan tidak mengikat kes di negeri lain.

Penantian Kartika Sari mungkin berakhir, tetapi perbahasan mengenai keputusan itu mungkin akan terus dibincangkan.

Penulis ialah Timbalan Presiden Persatuan Peguam Syarie Malaysia. Boleh dihubungi di Sekretariat 03-2274 1499 atau e-mel sekretariatpgsm@yahoo.com

Kahwin tak ikut undang-undang boleh dihukum

Peguam Syarie Menulis: Kahwin tak ikut undang-undang boleh dihukum
Oleh Tuan Musa Awang

BERKAHWIN tanpa mengikut prosedur yang ditetapkan Islam boleh menjejaskan institusi kekeluargaan Islam. - Gambar hiasan
Maklumat perundangan kekeluargaan Islam perlu disebar elak masyarakat berdepan masalah

KEUTUHAN sesebuah institusi perkahwinan bertitik- tolak daripada punca dan unsur perkahwinan itu sendiri. Jika baik caranya, Insya-Allah akan baiklah juga kesudahannya. Islam sebagai suatu cara hidup komprehensif merangkumi semua urusan kehidupan manusia termasuklah perkahwinan dan perceraian menitikberatkan soal asas dalam membina sesebuah institusi rumah tangga.

Oleh sebab itu, undang-undang dikanunkan bagi mana-mana perbuatan orang Islam di Malaysia yang berkahwin tanpa mematuhi prosedur undang-undang adalah suatu kesalahan jenayah Syariah.
Di negara kita, bidang kuasa Mahkamah Syariah sama ada membabitkan urusan kekeluargaan atau jenayah Syariah tertentu berdasarkan peruntukan di dalam Jadual Kesembilan Senarai Dua Perlembagaan Persekutuan.

Dengan adanya peruntukan itu, badan perundangan negeri mempunyai kuasa untuk menggubal undang-undang yang mengawal kehidupan tertentu orang Islam seperti urusan kekeluargaan, beberapa jenayah yang berkaitan dengan akhlak dan moral orang Islam dan beberapa perkara lain.

Bagaimanapun, ruang lingkup bidang kuasa Mahkamah Syariah ke atas kesalahan jenayah Syariah secara khusus sangat sempit dan kuasa menghukumnya sangat rendah, berdasarkan peruntukan di dalam Akta Mahkamah Syariah (Bidangkuasa Jenayah) (Pindaan) 1984
Akta ini memberi kuasa kepada Mahkamah Syariah untuk menjatuhkan hukuman penjara maksimum tiga tahun, denda tidak melebihi RM5,000 dan sebatan sehingga enam sebatan.

Sebelum ini perbincangan diadakan untuk memberi kuasa lebih besar, namun perbincangan itu kelihatan sepi kembali, dengan tidak menampakkan potensi untuk merealisasikannya.

Berkahwin atau terbabit dalam upacara perkahwinan tanpa mematuhi prosedur undang-undang adalah kesalahan menurut undang-undang Syariah dan boleh dikenakan penalti, sama ada penalti berbentuk jenayah syariah atau penalti yang membawa kepada tindakan mal dan penalti tidak boleh daftar perkahwinan berkenaan.

Seksyen 36 dibaca bersama Seksyen 28 dan Seksyen 32 Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam memperuntukkan bahawa seseorang yang tidak dilantik oleh Sultan tidak boleh menyimpan daftar atau rekod sesuatu perkahwinan atau mengeluarkan sebarang dokumen perakuan perkahwinan (Surat Nikah).
Jika dia berbuat demikian, dia boleh dikenakan denda tidak melebihi RM500, penjara maksimum tiga bulan atau kedua-duanya sekali bagi kesalahan kali pertama. Bagi kesalahan berikut boleh didenda tidak melebihi RM1,000, penjara maksimum enam bulan atau kedua-duanya sekali.

Seseorang yang melakukan apa-apa kekerasan atau ugutan untuk memaksa seseorang berkahwin yang bertentangan dengan kemahuan orang itu atau jika bertindak menghalang seseorang lelaki berumur 18 tahun atau seseorang perempuan berumur 16 tahun daripada berkahwin adalah melakukan kesalahan yang hendaklah dihukum denda tidak melebihi RM1,000, penjara maksimum enam bulan atau kedua-duanya (Seksyen 37).

Seseorang yang membuat pernyataan palsu untuk berkahwin boleh didenda tidak melebihi RM2,000, penjara maksimum setahun atau kedua-duanya (Seksyen 38).

Seseorang yang menjalankan akad nikah sedangkan dia tidak diberi kuasa menjalankannya juga adalah suatu kesalahan hendaklah dihukum denda tidak melebihi RM1,000, penjara maksimum enam bulan atau kedua-duanya (Seksyen 39 dan 40).

Seksyen 124 enakmen yang sama memperuntukkan hukuman kepada seseorang suami yang berpoligami tanpa kebenaran mahkamah iaitu denda tidak melebihi RM1,000, penjara maksimum enam bulan atau kedua-duanya sekali.

Dalam kes Muhamad Mat Diah melawan Pendakwa Syarie Kelantan di mana perayu disabitkan dan dihukum di atas empat pertuduhan di bawah seksyen 99 dan 100(1)(a) Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam Kelantan kerana mengakadnikahkan pasangan yang berkahwin tanpa diberi kuasa untuk berbuat demikian dan perkahwinan itu tidak mendapat kebenaran terlebih dulu.

Perayu mengemukakan pembelaan alibi antara lainnya dengan menunjukkan pasportnya bahawa beliau pergi ke Thailand sehari sebelum kejadian dan kembali sehari selepas kejadian. Mahkamah memutuskan bahawa mahkamah boleh menerima pasport sebagai dokumen kerajaan.

Bagaimanapun, orang yang bertanggungjawab mengecop tarikh masuk dan keluar seperti yang tertera di dalam pasport harus dipanggil sebagai saksi bagi menentukan kesahihan tarikh keluar masuk tertuduh ke Thailand.

Sungguhpun wujud peruntukan undang-undang yang mengenakan penalti terhadap pesalah yang melakukan kesalahan berhubung pra perkahwinan, namun masih banyak kesalahan ini dilakukan dengan sewenang-wenangnya oleh mereka yang tidak bertanggungjawab.

Malah masih terdapat banyak sindiket pernikahan sebegini di luar sana yang menjalankan aktiviti ini tanpa mengira tempat dan masa.

Persoalan juga timbul adakah pelaku kesalahan ini tidak dibawa ke muka pengadilan, walhal ada peruntukan undang-undang yang membolehkan tindakan diambil ke atas mereka.

Adakah disebabkan kadar penalti yang dikenakan amat rendah jika dibandingkan dengan kesalahan yang dilakukan, menyebabkan segelintir pihak berani untuk terus melakukannya memandangkan kebanyakan mereka yang melakukan kesalahan itu mampu untuk membayar penalti yang dikenakan terhadap mereka?

Melihat kepada era moden kini, penulis berpendapat pentingnya maklumat perundangan kekeluargaan didedah dan disebarkan kepada masyarakat.

Ini bagi membolehkan masyarakat lebih peka terhadap implikasi yang wujud terhadap sesuatu perkahwinan yang melanggar peruntukan undang-undang.

Secara tidak langsung perlanggaran ini akan menjejaskan institusi kekeluargaan Islam kerana perkahwinan tanpa mengikut prosedur tidak boleh didaftarkan, lebih malang lagi jika suami bersikap sambil lewa dan apa yang merisaukan sekiranya anak yang lahir nanti tidak diketahui statusnya.

Adalah wajar juga dilakukan penilaian semula terhadap bentuk penalti dan hukuman yang diperuntukan kepada Mahkamah Syariah supaya suatu hukuman dan penalti yang bakal dikenakan dapat memberi kesan mendalam kepada pesalah, seterusnya mencegah mereka mengulangi kesalahan yang sama.
- Penulis ialah Timbalan Presiden Persatuan Peguam Syarie Malaysia.

Kuasa Sultan hanya kurangkan hukuman

Mufti bertindak sebagai penasihat sebelum hukum syariah dilaksana

Oleh Tuan Musa Awang

Isu Kartika Sari belum lagi reda, walaupun sudah menampakkan titik noktahnya. Penulis menerima soalan dari masyarakat setiap kali isu ini timbul, adakah Kartika akan ampunkan oleh Baginda Sultan Pahang, ataupun hukuman sebat akan tetap dilaksanakan? Jawapan Penulis kepada mereka, tunggu dan lihat. Walau apapun keputusannya, ia adalah suatu yang positif terhadap perkembangan undang-undang Jenayah Islam di Pahang khususnya dan di Malaysia amnya.

Mahkamah Syariah memang sering dijadikan sasaran oleh pihak yang tidak senang dengan kewujudannya, baik oleh bukan Islam malah oleh orang Islam sendiri, tanpa justifikasi dan alasan yang kukuh. Walhal Mahkamah Syariah dan undang-undang yang terpakai di Mahkamah Syariah adalah berpaksikan kepada hak yang diberikan oleh Perlembagaan Persekutuan sebagai undang-undang tertinggi negara.
Malah ada juga pihak bukan beragama Islam yang berani mencadangkan supaya hukuman sebat Syariah dihapuskan. Cadangan ini adalah suatu yang melampau batas dan perlu dihentikan segera. Kenapa pula mereka mencampuri urusan umat Islam, sedangkan umat Islam tidak pernah mencampuri urusan agama mereka? Kerana umat Islam berpegang kepada firman Allah dalam Surah al-Kaafirun ayat 6 yang bermaksud : “Kamu dengan agama kamu dan kami dengan agama kami.”

Bukan Islam juga tidak perlu khuatir kerana undang-undang jenayah Islam dan hukuman sebat hanya dikenakan kepada orang yang beragama Islam sahaja. Kesalahan meminum minuman yang memabukkan di bawah Seksyen 136 Enakmen Pentadbiran Ugama Islam dan Adat Resam Melayu Pahang 1982 (Enakmen No. 8 Tahun 1982) jelas menyebutkan perkataan orang Islam, iaitu - “Sesiapa jua orang Islam dalam mana-mana kedai atau tempat awam, menjual, membeli atau meminum arak adalah melakukan suatu kesalahan dan apabila sabit bolehlah dihukum denda tidak lebih daripada lima ribu ringgit atau penjara tidak lebih daripada tiga tahun atau kedua-duanya dan sebat tidak lebih daripada enam kali sebatan.”

Di setiap negeri, Sultan adalah sebagai Ketua Agama dan mempunyai bidang kuasa perkara-perkara berkaitan dengan hal-hal agama Islam serta pentadbiran agama Islam. Bagi negeri yang tidak mempunyai institusi beraja seperti Melaka, Pulau Pinang, Sarawak, Wilayah dan Sabah, Ketua Agama yang bertanggungjawab terhadap pentadbiran agama Islam ialah Yang Di Pertuan Agung.

Sebagai Ketua Agama Negeri, Baginda Sultan mempunyai kuasa ekslusif untuk mengurangkan atau meringankan, menambah atau mengubah apa-apa hukuman yang telah dijatuhkan oleh Mahkamah Syariah. Kuasa ekslusif ini terbahagi kepada 2 keadaan berikut iaitu pertama apabila pesalah itu membuat permohonan rayuan kepada Baginda Sultan dan kedua apabila Baginda Sultan sendiri berkenan memberi pengampunan walaupun tidak dirayu atau dipohon oleh pesalah.

Dalam keadaan pertama, Seksyen 209 Enakmen 8 Tahun 1982 memperuntukkan bahawa Baginda Sultan mempunyai kuasa untuk mengurangkan, menambah atau mengubah apa-apa hukuman yang telah dijatuhkan dengan syarat rayuan telah dibuat oleh pesalah terlebih dahulu di Mahkamah Ulangbicara (rayuan) dan notis rayuannya hendaklah diserahkan dalam tempoh 10 hari dari tarikh tamatnya ulangbicara kes itu. Dalam isu Kartika, keputusan Hakim Mahkamah Tinggi Syariah yang menjatuhkan hukuman denda dan sebatan terhadap Kartika adalah bersifat muktamad kerana Kartika tidak merayu dan tempoh rayuan juga sudah tamat.

Namun dalam keadaan yang kedua, Baginda Sultan juga mempunyai kuasa untuk meringankan mana-mana hukuman dengan menggantikan hukuman yang berat kepada hukuman yang lebih ringan, walaupun tidak dirayu atau atau dimohon oleh pesalah atau tanpa persetujuan pesalah. Seksyen 133 Enakmen Tatacara Jenayah Syariah Pahang 2004 (Enakmen No. 9 Tahun 2004) memperuntukkan bahawa :- “Yang di-Pertua Negeri atas nasihat Mufti boleh, tanpa persetujuan orang yang telah dihukum, meringankan mana-mana satu daripada hukuman yang berikut dengan menggantikannya dengan mana-mana hukuman yang disebut selepasnya, iaitu- (a) sebat; (b) pemenjaraan; atau (c) denda.”
Penulis memperbetulkan pemahaman sesetengah pihak, kuasa Baginda Sultan yang diberikan oleh undang-undang adalah untuk meringankan hukuman yang telah dijatuhkan, daripada hukuman yang lebih berat (seperti sebatan) kepada hukuman yang lebih ringan (seperti penjara atau denda). Bukanlah bermaksud bahawa Baginda Sultan mempunyai kuasa untuk mengampunkan terus kesalahan yang telah disabitkan oleh Mahkamah Syariah tersebut.

Dalam menjalankan kuasa menurut kehendak peruntukan Seksyen 133 tersebut, Mufti Negeri dikehendaki memberi nasihat kepada Baginda Sultan sebelum kuasa meringankan hukuman itu dilaksanakan. Mufti akan memberi nasihat kepada Baginda Sultan berdasarkan hukum Syarak, samada hukuman 6 sebatan atas kesalahan meminum arak selari dengan Hukum Syarak atau tidak. Apatah lagi dalam situasi di mana Kartika Sari sendiri reda atas hukuman itu dan tidak berhasrat merayu, dan juga perlu mengambilikira bahawa pada Februari lalu 3 orang wanita telah dilaksanakan hukuman sebatan Syariah di Penjara Kajang, dan mereka mengakui mereka tidak merasai sebarang kesakitan atau kezaliman akibat sebatan itu, malah merasa insaf dan bertaubat. Kuasa Raja-Raja Melayu sebagai Ketua Agama dan tonggak agama perlu dijalankan dengan sebaik-baiknya, kerana ia adalah benteng terakhir yang diharapkan oleh rakyat bagi mempertahankan Islam sejajar dengan sumpah baginda mempertahankan Islam pada setiap masa semasa menduduki takhta baginda. Kuasa yang bakal dilaksanakan oleh Baginda ini juga akan menjadi panduan dan ikutan kepada kes-kes berikutnya pada masa-masa akan datang.

Apa pun keputusan yang akan dibuat, masyarakat Islam keseluruhan sedang menunggu sesuatu yang terbaik untuk umat Islam dan perkembangan undang-undang Syariah di Malaysia. Hukuman tetap perlu dilaksanakan, walaupun mungkin akan diringankan. Undang-undang yang berkuat kuasa perlu ditegakkan, supaya undang-undang Syariah dan pihak-pihak yang menegakkan dan mempertahankan undang-undang berkenaan tidak menjadi bahan ejekan dan diperlekehkan. Mahkamah Syariah tidak wajar disalahkan apabila membuat keputusan berdasarkan undang-undang sedia ada, kerana Mahkamah Syariah hanya sebagai badan pelaksana kepada undang-undang yang digubal secara sah.

- Penulis ialah Timbalan Presiden Persatuan Peguam Syarie Malaysia. Boleh dihubungi di Sekretariat 03-2274 1499 atau e-mail sekretariatpgsm@yahoo.com

Perbezaan Hukuman Sebat Syariah Kelirukan Ummah

Oleh Tuan Musa Awang
sekretariatpgsm@yahoo.com

(Artikel ini disiarkan di Berita Harian)

PESALAH disebat dalam keadaan menutup aurat membuktikan Islam menyanjung tinggi maruah umat.

Undang-undang syariah wajar diseragamkan di semua negeri

PADA 9 Februari lalu adalah tarikh yang mencatatkan sejarah baru dalam sistem perundangan syariah tanah air apabila pelaksanaan hukuman sebat kali pertama ke atas wanita dilaksanakan di negara ini, dalam suasana harmoni dan penuh kerahmatan.

Tiga pesalah wanita disabitkan mengikut Seksyen 23(2) Akta Kesalahan Jenayah Syariah Wilayah Persekutuan 1997 (Persetubuhan luar nikah) yang dijatuhkan hukuman oleh Mahkamah Tinggi Syariah Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur antara Disember 2009 hingga Januari lalu. Selain itu, ada empat pesalah lelaki turut menjalani enam kali sebatan pada hari berkenaan atas kesalahan sama.

Walaupun timbul polemik isu sebatan ke atas pesalah wanita, Kartika Sari Dewi Shukarno sejak 20 Julai 2009, tiga wanita yang dijatuhkan hukuman kemudian daripada Kartika Sari, menjalani hukuman lebih awal. Syabas kepada Kementerian Dalam Negeri dan Jabatan Penjara kerana melatih penyebat wanita menjalankan sebatan syariah, dan sebelum itu dikatakan tidak wujud jawatan seumpamanya.

Sebaik saja hukuman dilaksanakan, timbul bantahan dan kritikan golongan tertentu, kononnya memperjuangkan hak wanita dan hak asasi manusia. Tetapi hakikatnya, golongan ini cuba mengukur undang-undang jenayah Islam dari perspektif undang-undang sivil.

Walhal, peruntukan dalam Kanun Acara Jenayah yang diterima pakai di Mahkamah Sivil, tidak wajar dijadikan kayu pengukur dalam menilai pelaksanaan undang-undang jenayah syariah. Undang-undang jenayah syariah yang ada pada hari ini bukanlah cabang undang-undang Sivil, tetapi ia bertunjangkan atas paksi tersendiri, berasaskan semangat perlembagaan yang diberikan oleh Perkara 121 (1A) Perlembagaan Persekutuan.

Keputusan dan prosiding di Mahkamah Syariah tidak tertakluk kepada Mahkamah Sivil. Sebarang hukuman atau keputusan dijatuhkan Hakim Mahkamah Syariah adalah hukuman yang sah, berdasarkan peruntukan undang-undang diluluskan Badan Perundangan Negeri dan diperkenankan Sultan negeri berkenaan, dan bagi Wilayah Persekutuan, diluluskan oleh Parlimen dan diperkenan Yang di-Pertuan Agong.

Hujah dikemukakan golongan ini bahawa hukuman sebat ke atas pesalah wanita bertentangan dengan peruntukan Seksyen 289 (a) Kanun Acara Jenayah yang melarang hukuman sebat dijatuhkan ke atas wanita adalah hujah lemah dan dangkal.

Ini kerana seksyen itu hanya terpakai dalam kes jenayah mengikut bidang kuasa Mahkamah Sivil. Peruntukan itu tidak mengikat Mahkamah Syariah, kerana Mahkamah Syariah mempunyai Akta/Enakmen Tatacara Jenayahnya sendiri. Undang-undang Syariah tidak membezakan hukuman antara pesalah lelaki atau wanita.

Golongan ini sepatutnya berasa malu, kerana mereka boleh menyaksikan sendiri cara pelaksanaan hukuman sebatan syariah yang tersangat ringan, tidak mencederakan dan bukanlah zalim seperti didakwa. Pesalah disebat dalam keadaan menutup aurat, membuktikan Islam menyanjung tinggi maruah mereka sebagai wanita, walaupun mereka melakukan jenayah.

Tiga pesalah wanita yang menjalani hukuman sebat itu mengakui mereka langsung tidak berasa sakit dengan sebatan berkenaan, sebaliknya berasa insaf dan bertaubat. Tarikh 9 Februari itu, bukan saja menjadi titik tolak perubahan hidup tiga wanita terbabit ke arah kehidupan lebih baik, malah juga terhadap perkembangan perundangan syariah negara.

Dalam usaha penambahbaikan sistem sedia ada, penulis mengajak pihak terbabit meninjau keseluruhan peruntukan Akta atau Enakmen Jenayah Syariah negeri-negeri. Setakat ini beberapa kesalahan tertentu diperuntukkan hukuman sebatan syariah ke atas pesalah, sebagai tambahan kepada hukuman denda atau penjara.

Hukuman itu juga ada dalam kesalahan yang berbeza antara satu sama lain dan juga berlainan antara satu negeri dengan negeri lain. Penulis mengambil contoh peruntukan kesalahan jenayah syariah yang boleh dihukum sebat di 10 negeri untuk tujuan perbandingan.

Sebagai contoh, bagi kesalahan doktrin palsu (ajaran sesat), Selangor, Wilayah Persekutuan, Pahang, Johor, Terengganu dan Pulau Pinang memperuntukkan pesalah boleh dihukum dengan sebatan Syariah, tetapi tidak di negeri lain. Di Selangor, perbuatan mencemar atau memusnahkan tempat ibadat boleh dihukum sebat, tetapi di negeri lain hanya dihukum didenda atau penjara saja, walaupun kategori kesalahan sama.

Pesalah tidak boleh dihukum sebat bagi kesalahan sumbang mahram, jika kesalahan berlaku di Kelantan, Sabah, dan Sarawak, tetapi boleh dihukum sedemikian jika kesalahan berlaku di negeri lain. Seorang bapa ayam (muncikari) tidak boleh dihukum sebat jika kesalahan berlaku di Kelantan, Pahang, Sabah dan Perak.

Hanya bagi kesalahan persetubuhan luar nikah (zina), kebanyakan negeri memperuntukkan hukuman sebat kecuali Terengganu. Bagi kesalahan persediaan melakukan persetubuhan luar nikah (muqaddimah zina), dan persetubuhan bertentangan hukum tabii, pesalah boleh disebat di Selangor dan Negeri Sembilan, tetapi di negeri lain pesalah tidak disebat.

Kesalahan meliwat boleh dihukum sebat di Wilayah Persekutuan, Kelantan, Johor, Sarawak dan Pulau Pinang tetapi hukuman sedemikian tidak ada di negeri-negeri lain. Lebih menghairankan, hanya Pahang dan Kelantan memperuntukkan perbuatan meminum arak boleh dikenakan sebatan syariah, tetapi tidak di negeri-negeri lain. Maksudnya jika seseorang itu meminum arak di Wilayah Persekutuan atau di Terengganu, dia tidak boleh dihukum sebat. Dia hanya denda atau penjara atau kedua-duanya.

Perbezaan peruntukan hukuman sebat di negeri-negeri ini menampakkan tidak selaras Badan Perundangan Negeri dalam memperuntukkan hukuman terhadap pesalah jenayah syariah, walaupun dalam kategori kesalahan sama. Kenapa tidak diseragamkan peruntukan kesalahan dan hukuman jenayah syariah ini?

Dengan syarat ia masih dalam bidang kuasa yang dibenarkan mengikut Akta Mahkamah Syariah (Bidang kuasa Jenayah) 1965 (pindaan 1988), maka tidak mustahil idea ini direalisasikan. Adalah suatu keganjilan dan kejanggalan sebuah negara kecil seperti Malaysia mempunyai pelbagai peruntukan mengenai kesalahan syariah dan peruntukan hukuman yang berbeza-beza.