Bukan semua salah Mahkamah Syariah

Oleh Musa Awang
sekretariatpgsm@yahoo.com
Berita Harian 09/03/2011

Individu tak faham undang-undang punca kes tertangguh, tergendala

MENINJAU perkembangan Mahkamah Syariah dari tahun ke tahun mulai awal 80-an sehingga kini, banyak perubahan berlaku. Beberapa kelemahan dan kekurangan sudah dapat diatasi dari segi pendaftaran kes, pengendalian kes dan pertambahan bilangan Hakim Syarie.

Jumlah pegawai dan kakitangan sokongan lain turut dipertingkatkan, penambahbaikan kemudahan infrastruktur dilaksanakan menjadikan kedudukan Mahkamah Syariah kian menghampiri tahap profesionalisme yang diimpikan.
Suatu ketika dulu, masalah tunggakan kes di Mahkamah Syariah mendapat perhatian awam dan dijadikan bahan cemuhan, walaupun sebenarnya ia bukanlah seperti digembar-gemburkan. Buktinya, dari 1997 hingga 1999, hanya 29 peratus kes tertunggak.

Pada 2002, hanya 10 peratus kes tertunggak di Mahkamah Syariah, manakala 90 peratus berjaya diselesaikan. Dari 2003 hingga 2008, Mahkamah Syariah Kedah berjaya menyelesaikan lebih 90 peratus kes.

Pada 2008, Mahkamah Syariah Kedah juga berjaya menyelesaikan 96 peratus (15,036 kes) daripada keseluruhan 15,607 kes. Bagi 2010, ucapan tahniah dan penghargaan perlu diberikan kepada Mahkamah Syariah seluruh negara, kerana menyelesaikan kes dengan segera dan berjaya mengurangkan kadar kes tertangguh.

Di Terengganu misalnya, daripada 949 kes mal bagi 2010, sebanyak 600 kes iaitu 63 peratus berjaya diselesaikan. Di Pahang, dalam keadaan ketiadaan Ketua Hakim Syarie, kekurangan hakim, dan kedaifan kemudahan infrastruktur, Mahkamah Syariah Pahang berjaya menyelesaikan 5,204 kes (77.5 peratus) daripada keseluruhan 6,718 kes mal sedia tahun lalu.
Hanya 1,532 kes (22.5 peratus) yang tertunggak. Pada tahun sebelumnya (2009), Mahkamah Syariah Pahang berjaya menyelesaikan 5,288 kes mal (70 peratus) daripada keseluruhan 7,559 kes.

Statistik dikeluarkan Jabatan Kehakiman Syariah Melaka, punca 24.2 peratus kes tertangguh bagi 2006 hingga 2009, berpunca daripada pihak-pihak yang tidak hadir ke mahkamah atau tidak bersedia pada tarikh pendengaran ditetapkan.

Sebanyak 21 peratus ditangguhkan untuk tarikh sambung bicara berikutnya.
Sebanyak 13.4 peratus akibat saman gagal diserahkan, 12.65 peratus (dokumen tidak lengkap), 10.7 peratus (peguam mohon tangguh dan tidak bersedia) dan 9.6 peratus (hakim kursus, bercuti atau bertukar).

Masyarakat awam tidak seharusnya menyalahkan mahkamah seratus peratus apabila berlaku penangguhan kes kerana statistik menunjukkan peratus terbesar adalah akibat kesilapan mereka sendiri.

Sebahagian besar kes difailkan sendiri tanpa khidmat peguam syarie didapati tidak menepati kehendak undang-undang, tidak mempunyai alamat lengkap, tidak jelas apa tuntutannya, lebih kepada karangan bercerita atau cerpen, sedangkan undang-undang menghendaki fakta dan keterangan.

Sebahagiannya pula membuat tuntutan yang salah. Contohnya, isteri menuntut cerai secara baik daripada suami, walhal suami tidak bersetuju menceraikannya. Menurut undang-undang, apabila tidak ada persetujuan untuk bercerai, mereka perlu dirujuk kepada Jawatankuasa Pendamai atau hakam, dan ini pastinya akan memakan masa.

Jika suami tidak setuju cerai, apa yang sepatutnya dilakukan dari awal ialah isteri menuntut cerai fasakh, taklik atau tebus talak.

Sebelum membuat sebarang tuntutan di mahkamah, masyarakat perlu mendapatkan nasihat perundangan terlebih dulu sama ada daripada peguam syarie swasta (jika mampu) atau Biro Bantuan Guaman (jika tidak mampu), supaya kes difailkan tidak tertangguh atau tergendala di pertengahan jalan kerana tidak semua orang boleh memahami undang-undang.

Ada juga sebab berpunca daripada peguam syarie yang tidak hadir atau lewat hadir ke mahkamah, mengambil terlalu banyak kes hingga gagal hadir ke mahkamah, tidak menyiapkan bahan kes, tidak bersedia walaupun tarikh perbicaraan sudah ditetapkan dan menangguhkan kes tanpa alasan munasabah.

Bagi mengelakkan kes tertangguh, peguam syarie perlu lebih beramanah dan bertanggungjawab terhadap pihak yang diwakilinya, sentiasa bersedia, menambahkan ilmu pengetahuan mengenai hukum syarak dan undang-undang dari masa ke semasa.

Faktor kekurangan Hakim Syarie masih berlaku di beberapa negeri menyebabkan mahkamah terpaksa menangguhkan kes. Sebahagian mahkamah juga terlalu sibuk atau sesak, terutama di daerah mempunyai penduduk yang tinggi menyebabkan perbicaraan memakan masa panjang.

Mahkamah Syariah seluruh negara terbukti berjaya mengurangkan kadar kes tertangguh. Peningkatan dicapai selama ini jarang sekali diberi penghargaan sewajarnya. Malangnya, kekurangan dan kelemahan yang sering diberi perhatian.

Masyarakat Islam perlu memberi penuh kepercayaan bahawa undang-undang Islam itu adalah baik dan mampu dilaksanakan dengan sebaiknya.

Penulis ialah Timbalan Presiden Persatuan Peguam Syarie Malaysia dan boleh dihubungi melalui e-mel sekretariatpgsm@yahoo.com